Doanh nghiệp là một mạng lưới. Theo xu hướng hiện tại, các công ty thường triển khai nhiều dự án khác nhau trong cùng một thời điểm, và các vai trò chức năng truyền thống trở nên ít quan trọng hơn. Khi ấy, lãnh đạo sẽ làm gì?

Lãnh đạo cần thúc đẩy chiến lược kinh doanh, dẫn dắt các dự án, giúp nhân viên phát triển, và tìm kiếm, phát triển nhân viên với phát trò chuyên gia, người đổi mới và quản lý dự án. Lãnh đạo cũng cần hiểu rõ về “mạng lưới” (tức doanh nghiệp), hiểu về cách doanh nghiệp tạo ra doanh thu và xây dựng sức ảnh hưởng cho bản thân nhằm thuyết phục và dẫn dắt nhân viên mà không dựa dẫm vào thẩm quyền. Trên khía cạnh quản lý con người, lãnh đạo cần xây dựng trực giác nhạy bén về nhân tài. Và để tóm gọn tất cả các ý ở trên một cách đơn giản nhất, lãnh đạo cần chuyển từ vai trò người sếp sang người huấn luyện.

Doanh nghiệp vẫn rất cần lãnh đạo và quản lý. Chỉ là nhiệm vụ, hành vi và cách tuyển chọn lãnh đạo cần phải thay đổi. Ngày nay, lãnh đạo không thể chỉ ngồi yên trên ghế, chỉ đạo nhân viên phải làm gì và đánh giá nhân viên mỗi dịp cuối năm.

Như cách Bersin tư duy, vai trò của người lãnh đạo ở các tổ chức đáng ngưỡng mộ là quản lý và hoàn thành công việc, chứ không phải quản lý con người. Do đó, những doanh nghiệp cầu tiến thường có hai kiểu lãnh đạo thường thấy; một là những người quản lý công việc và dự án, và hai là những người dẫn dắt và huấn luyện con người, hay còn gọi là “people leaders” (tạm dịch: lãnh đạo con người). Mô tả công việc của một người “quản lý” đã thay đổi, vì vậy nhiều công ty đã sử dụng những thuật ngữ mới, cụ thể hơn cho các vai trò khác nhau.

Tại W. L. Gore, những nhà lãnh đạo con người được gọi là “sponsors” (tạm dịch: nhà tài trợ). Vai trò của họ là hiểu con người trong tổ chức, nắm bắt được thế mạnh và điểm hạn chế của mỗi người, huấn luyện nhân viên để đạt được thành công, và cung cấp các cơ hội phát triển sự nghiệp phù hợp. Những nhà tài trợ không quản lý các chương trình thăng tiến và lương thưởng; mục tiêu của họ là giúp nhân viên phát triển sự nghiệp.

Ở một công ty tư vấn khác, những nhà lãnh đạo con người được gọi là “career advisor” (tạm dịch: cố vấn nghề nghiệp). Họ giúp nhân viên tìm kiếm các dự án tiềm năng nhằm thúc đẩy việc thăng tiến, cũng như cung cấp phản hồi chân thành về thành tích, kỹ năng cho nhân viên. Họ không quản lý thời gian của nhân viên hay chỉ đạo nhân viên cần làm gì mỗi ngày; thay vào đó, họ giúp nhân viên thành công. Thành tích trong công việc của họ phụ thuộc vào sự phát triển của nhân viên.

Dưới cương vị là người huấn luyện, lãnh đạo cần tạo ra những mục tiêu rõ ràng; đặt đúng người vào đúng vai trò; cung cấp phản hồi thường xuyên về tiến độ công việc của nhân viên; đồng thời mang lại những cơ hội học tập, trau dồi kỹ năng và cải thiện thành tích dồi dào. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp cần làm mới lại hệ thống quản trị thành tích cũ, không còn phù hợp.

Một Giám đốc nhân sự tại một công ty cung cấp dịch vụ y tế hàng đầu đã chia sẻ với tác giả, “Tôi nói với mọi nhà lãnh đạo rằng vai trò của họ không phải là quản lý hay kiểm soát cấp dưới, mà là xây dựng, phát triển và thúc đẩy nhân viên. Cấp dưới không thuộc sở hữu của lãnh đạo, mà thuộc sở hữu của doanh nghiệp. Là người lãnh đạo, họ được doanh nghiệp giao cho trách nhiệm rất quan trọng trong việc đảm bảo mọi nhân viên thành công. Và tôi sẽ đánh giá năng lực lãnh đạo của họ thông qua số lượng nhân viên thăng tiến hoặc số nhân viên rời đi”.

Hơn nữa, lãnh đạo có ảnh hưởng rất lớn đến sự gắn bó của nhân viên. Nghiên cứu của Glassdoor đã chỉ ra rằng, quan điểm về đội ngũ lãnh đạo còn quan trọng hơn lương thưởng trong việc nhân viên đánh giá thương hiệu nhà tuyển dụng. Vậy nên hãy nghiêm túc xem xét về chủ đề này. Những công ty trong quá khứ thăng chức cho nhân viên lên các vị trí lãnh đạo dựa trên thâm niên hoặc kỹ năng chuyên môn; ngược lại, những công ty của tương lai tìm kiếm ở những nhà lãnh đạo phẩm chất của một người huấn luyện.

Mô hình lãnh đạo tập trung vào con người đang là xu hướng tất yếu. Điều này có nghĩa rằng lãnh đạo cần kết nối hoạt động kinh doanh với cộng đồng, xã hội và địa phương.

Những nhà lãnh đạo thành công ở bối cảnh hiện tại dẫn dắt bằng cách làm gương, trao quyền và truyền cảm hứng; thay vì dựa dẫm vào quyền lực do chức vị, cấp bậc đem lại. Những nhà lãnh đạo đáng ngưỡng mộ có khả năng phát triển nhân viên và đặt họ vào những vị trí phù hợp và đem lại giá trị lớn nhất cho chính nhân viên và tổ chức. Họ có khả năng tạo ra sự nhất quán giữa các đội nhóm trong tổ chức, phát triển mạng lưới và củng cố văn hóa doanh nghiệp nhằm phát huy giá trị của tổ chức.

Cựu Ngoại trưởng Mỹ Colin Powell từng nói, “Bạn biết mình là người lãnh đạo giỏi khi bạn có những thành viên giỏi”. Một lãnh đạo bảo thủ, chỉ biết chỉ đạo nhân viên chắc chắn không thể trở thành một nhà lãnh đạo thực thụ, chứ chưa nói đến một nhà lãnh đạo giỏi.

Trong thể thao, những huấn luyện viên giỏi có khả năng khiến các vận động viên cảm thấy mạnh mẽ và gắn bó. Họ biết cách đặt đúng người vào đúng vị trí. Họ biết cách đưa ra những chỉ dẫn tinh tế nhằm giúp vận động viên cải thiện thành tích ngay trong trận đấu, chứ không chỉ đưa ra đánh giá sau khi mùa giải kết thúc. Những người huấn luyện viên giỏi biết cách khiến thành viên tập trung vào mục tiêu cao nhất và đặt ra những câu hỏi hay mà chính thành viên cũng chưa từng nghĩ tới. Hình mẫu này buộc doanh nghiệp phải phá vỡ nhiều điều vốn có.

Những lãnh đạo của các tổ chức thành tích cao nhất có một số đặc điểm chung với huấn luyện viên của các môn thể thao như sau: