Bấy lâu nay, ta thường bàn về sự khác biệt giữa quản lý và lãnh đạo. Lấy một ví dụ tiêu biểu, chuyên gia về tổ chức Warren Bennis đã chỉ ra sự khác biệt này như sau:
Nhà lãnh đạo giỏi là nhà quản lý giỏi — và ngược lại
bởi TalentSite Editorial Team
TalentSite Editorial Team
> Xem toàn bộ tài nguyên quản trị nguồn nhân lực
Bản gốc: The Best Managers Are Leaders — and Vice Versa
Quản lý để mắt tới mục tiêu; lãnh đạo để mắt tới mục đích.
Quản lý hỏi như thế nào và khi nào; lãnh đạo hỏi cái gì và tại sao.
Quản lý có góc nhìn ngắn hạn; lãnh đạo có tầm nhìn dài hạn.
Những câu nói nổi tiếng này đều ngụ ý rằng lãnh đạo và quản lý là hai vai trò khác nhau. Nhưng quan điểm này không phù hợp. Đúng hơn, doanh nghiệp cần tất cả mọi người — bao gồm nhà điều hành và nhân viên — có khả năng lãnh đạo và quản lý tại những thời điểm cần thiết. Trong mọi công việc, đội nhóm cần cả kỹ năng lãnh đạo nhằm đưa ra định hướng và kỹ năng quản lý nhằm thực hiện hóa các mục tiêu được đề ra. Do đó, thay vì phải thuê nhiều người: người này vẽ ra bức tranh toàn cảnh, người kia tập trung vào từng chi tiết; từng cá nhân trong doanh nghiệp cần cân bằng cả hai bộ kỹ năng này. Khi đó, lãnh đạo và quản lý sẽ là động từ, chứ không phải danh từ chỉ hai vai trò riêng biệt. Việc xây dựng và cân bằng hai bộ kỹ năng này cho các thành viên là điều hết sức quan trọng đối với mọi tổ chức. Nếu không, những nhà lãnh đạo đứng đầu tổ chức có xu hướng đưa ra định hướng chung nhưng không ý thức về mức độ khả thi hay các chi tiết quan trọng, và những quản lý cấp trung lại triển khai tầm nhìn nhưng thiếu đi óc chiến lược, khả năng truyền cảm hứng, hay thậm chí là đi ngược lại mục tiêu chung.
Để minh họa rõ hơn về mối tương quan giữa hai chức năng này, giáo sư James Bailey tại Đại học George Washington đã khảo sát hơn một ngàn nhà điều hành tại hơn 17 quốc gia. Ông yêu cầu họ điền vào chỗ trống trong câu sau: “Nếu chức năng lãnh đạo là… thì chức năng quản lý là…”
Phân tích các câu trả lời, Bailey đã chia chúng thành ba hạng mục chính, từ đó hé lộ những giả định thường thấy về hai chức năng lãnh đạo và quản lý như sau:
- Triết lý: chủ quan/khách quan; cảm xúc/lý trí; mềm/cứng; giá trị/sự thật; lãng mạn/lý trí.
- Hành động: chiến lược/vận hành; thay đổi/ổn định; diễn giải/phân tích; mục đích/kế hoạch; khởi xướng/tiến hành; bắt đầu/duy trì; sáng chế/sản xuất; thiết kế cảnh quan/làm vườn; la bàn/hệ thống định vị; huấn luyện/đào tạo.
- Mối quan hệ: cảm hứng/động lực; niềm đam mê/tiền lương; giải phóng/giám sát; chuyển đổi/thực hiện; số ít/số nhiều; dẫn dắt/làm theo.
Những cặp quan hệ này thật thú vị — và ta thường dễ dàng chấp nhận chúng và xây dựng các vai trò trong doanh nghiệp dựa theo sự phân chia này. Nhưng vấn đề không nằm ở việc tách riêng chức năng lãnh đạo và quản lý thành các vai trò riêng biệt, mà nằm ở cách các doanh nghiệp thường gán các kỹ năng, tính chất cố định vào hai vai trò này (như bài khảo sát nhỏ ở trên đã hé lộ). Trên thực tế, giám đốc điều hành cũng cần kỹ năng quản lý. Và các nhà quản lý cũng cần biết cách lãnh đạo.
Warren Bennis từng nói rằng: “Lãnh đạo làm đúng việc; quản lý làm đúng cách” (“do the right thing” v.s “do thing right”). Đi ngược lại với quan điểm của Bennis trong việc phân tách chức năng lãnh đạo và quản lý, giáo sư James Bailey đã chỉ ra vấn đề ngay trong nhận định nổi tiếng này. Bailey nói: “Ta có thể so sánh để phân biệt, nhưng đừng coi đây là hai công việc khác nhau. Làm đúng việc chẳng có nghĩa lý gì nếu bạn không làm đúng cách, và việc thực hiện tốt công việc cũng chẳng quan trọng nếu bạn đi sai đường”. Những nhà điều hành tài ba vừa lãnh đạo vừa quản lý — họ không ủy thác một trong hai chức năng này cho ai khác.
Nhằm giúp các nhà điều hành và quản lý trong doanh nghiệp coi lãnh đạo và quản lý là động từ — tức hai bộ kỹ năng không thể thiếu của mỗi người — thay vì danh từ chỉ các vị trí cố định, hãy tham khảo các gợi ý sau đây:
- Tổ chức cần tận dụng mọi kênh truyền thông nội bộ nhằm nhấn mạnh quan điểm về sự cân bằng giữa kỹ năng lãnh đạo và quản lý, bao gồm các tuyên ngôn về sứ mệnh và tầm nhìn, các ấn phẩm của công ty, email hay các cuộc trò chuyện hàng ngày. Hãy sử dụng ngôn từ đơn giản, dễ hiểu nhằm thuyết phục mọi thành viên hiểu được mối tương quan không thể thiếu giữa hai bộ kỹ năng và tại sao mỗi người cần cân bằng chúng. Đồng thời tổ chức cần thể hiện sự trân trọng và ghi nhận khả năng lãnh đạo và quản lý như nhau, đồng thời truyền đạt rằng mỗi chức năng sẽ tỏa sáng ở từng thời điểm thích hợp và mọi thành viên nên trang bị đầy đủ cho bản thân nhằm theo đuổi cả hai hình mẫu này.
- Thường xuyên đối thoại về vấn đề này với đội ngũ điều hành và các phòng ban. Tổ chức cần nỗ lực thu hẹp khoảng trống kỹ năng hiện có thông qua huấn luyện, đào tạo và các hình thức đào tạo, phát triển khác. Bởi các nhà điều hành thường nghĩ rằng trách nhiệm của bản thân chỉ đơn thuần là lãnh đạo. Họ cần thay đổi tư duy này và hiểu ra rằng có đôi khi, một vài quy trình yêu cầu họ từ bỏ vai trò lãnh đạo để trao quyền cho cấp dưới. Đây chính là cách họ tạo điều kiện giúp cấp dưới phát triển. Quyền lực của họ không suy yếu hay mất đi — mà họ đang dẫn dắt bằng sự tin tưởng.
- Biến chủ đề này trở thành một phần trong các buổi họp và đánh giá thành tích. Các nhà lãnh đạo và quản lý có thể gợi chuyện bằng việc hỏi các thành viên về những thời điểm họ lãnh đạo và thời điểm họ quản lý. Dựa trên những câu chuyện thực tiễn của cấp dưới, bạn có thể nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cân bằng hai bộ kỹ năng đối với mỗi người. Bạn cũng cần giúp nhân viên nhận ra rằng sự cân bằng này ở cấp độ tổ chức rất mong manh và đòi hỏi sự ý thức và hành động của mọi thành viên thuộc tất cả các cấp.
- Bạn cũng có thể kể chuyện. Hãy kể những câu chuyện thất bại nhằm nâng cao sự cảnh giác của nhân viên, giúp họ tránh tâm lý quá đề cao một trong hai chức năng; cũng như những bài học thành công nhằm đề cao sự hài hòa và cân bằng giữa việc lãnh đạo và quản lý.
- Truyền đạt quan điểm này và tác động của nó tới cách tổ chức đổi mới và tạo ra nhiều giá trị hơn tới các cổ đông và khách hàng.
Nguyên giám đốc điều hành của Southwest Airlines, James Parker — người đã thay thế nhà sáng lập Herb Kelleher sau sự kiện 11/9 — là một hình mẫu lãnh đạo tiêu biểu. Sau đây là cách ông trả lời câu hỏi “lãnh đạo là gì”:
Xác định và truyền đạt sứ mệnh; cung cấp chỉ dẫn nhằm thực hiện sứ mệnh; trang bị cho nhân viên những công cụ phù hợp (thông tin, đào tạo, v.v.); tạo ra nguồn cảm hứng và động lực bằng việc cống hiến hết mình và tôn trọng thành viên khác; đưa ra phản hồi tích cực và tiêu cực, bao gồm việc ghi nhận thành tựu nhân viên; và điều quan trọng nhất, tạo mọi điều kiện, khả năng và trao quyền cho các thành viên nhằm đạt được mục tiêu, cũng như khiến họ tin tưởng rằng mình sẽ được hỗ trợ mọi lúc khi cần.
Đây chính là mô tả rất hay về lãnh đạo. Nó bao gồm các giá trị khó nắm bắt hơn thường được gắn với lãnh đạo (cảm hứng, sứ mệnh) và những công việc thực tiễn của quản lý (phản hồi, trao quyền, đào tạo). Những Giám đốc điều hành tài ba nhất luôn đạt được sự cân bằng này, từ đó tạo ra rất nhiều giá trị cho tổ chức và nhân viên. Đã từng có giai đoạn các tổ chức tập trung quá nhiều vào quản lý mà không lãnh đạo nhân viên. Nhưng câu trả lời cho hiện tại không phải là lướt qua vai trò quản lý để tập trung vào chức năng lãnh đạo cao quý. Mà đúng hơn, tổ chức cần cân bằng và đề cao cả hai vai trò này.